Aparoksha Anubhuti Part 2
– Swami Dayananda Saraswati in 2007
Summary of Part 1 until Verse 28; followed by Verse 29
अपरोक्षानुभूतिः (आदि शङ्कराचार्यः)
aparokṣānubhūtiḥ (attributed to Adi Shankaracharya)
श्रीहरिं परमानन्दमुपदेष्टारमीश्वरम् ।
व्यापकं सर्वलोकानां कारणं तं नमाम्यहम् ॥ १॥
śrīhariṃ paramānandamupadeṣṭāramīśvaram .
vyāpakaṃ sarvalokānāṃ kāraṇaṃ taṃ namāmyaham 1
अपरोक्षानुभूतिर्वै प्रोच्यते मोक्षसिद्धये ।
सद्भिरेषा प्रयत्नेन वीक्षणीया मुहुर्मुहुः ॥ २॥
aparokṣānubhūtirvai procyate mokṣasiddhaye .
sadbhireṣā prayatnena vīkṣaṇīyā muhurmuhuḥ 2
…….
…….
स्वदेहं शोभनं त्यक्त्वा पुरुषाख्यं च संमतम् ।
किं मूर्ख शून्यमात्मानं देहातीतं करोषि भोः ॥ २९॥
svadehaṃ śobhanaṃ tyaktvā puruṣākhyaṃ ca saṃmatam .
kiṃ mūrkha śūnyamātmānaṃ dehātītaṃ karoṣi bhoḥ .. 29..
स्वात्मानं शृणु मूर्ख त्वं श्रुत्या युक्त्या च पूरुषम् ।
देहातीतं सदाकारं सुदुर्दर्शं भवादृशाम् ॥ ३०॥
svātmānaṃ śṛṇu mūrkha tvaṃ śrutyā yuktyā ca pūruṣam .
dehātītaṃ sadākāraṃ sudurdarśaṃ bhavādṛśām .. 30..
अहंशब्देन विख्यात एक एव स्थितः परः ।
स्थूलस्त्वनेकतां प्राप्तः कथं स्याद्देहकः पुमान् ॥ ३१॥
ahaṃśabdena vikhyāta eka eva sthitaḥ paraḥ .
sthūlastvanekatāṃ prāptaḥ kathaṃ syāddehakaḥ pumān .. 31..
अहं द्रष्टृतया सिद्धो देहो दृश्यतया स्थितः ।
ममायमिति निर्देशात्कथं स्याद्देहकः पुमान् ॥ ३२॥
ahaṃ draṣṭṛtayā siddho deho dṛśyatayā sthitaḥ .
mamāyamiti nirdeśātkathaṃ syāddehakaḥ pumān .. 32..
अहं विकारहीनस्तु देहो नित्यं विकारवान् ।
इति प्रतीयते साक्षात्कथं स्याद्देहकः पुमान् ॥ ३३॥
ahaṃ vikārahīnastu deho nityaṃ vikāravān .
iti pratīyate sākṣātkathaṃ syāddehakaḥ pumān .. 33..
यस्मात्परमिति श्रुत्या तया पुरुषलक्षणम् ।
विनिर्णीतं विशुद्धेन कथं स्याद्देहकः पुमान् ॥ ३४॥
yasmātparamiti śrutyā tayā puruṣalakṣaṇam .
vinirṇītaṃ viśuddhena kathaṃ syāddehakaḥ pumān .. 34..
सर्वं पुरुष एवेति सूक्ते पुरुषसंज्ञिते ।
अप्युच्यते यतः श्रुत्या कथं स्याद्देहकः पुमान् ॥ ३५॥
sarvaṃ puruṣa eveti sūkte puruṣasaṃjñite .
apyucyate yataḥ śrutyā kathaṃ syāddehakaḥ pumān .. 35..
असङ्गः पुरुषः प्रोक्तो बृहदारण्यकेऽपि च ।
अनन्तमलसंसृष्टः कथं स्याद्देहकः पुमान् ॥ ३६॥
asaṅgaḥ puruṣaḥ prokto bṛhadāraṇyake’pi ca .
anantamalasaṃsṛṣṭaḥ kathaṃ syāddehakaḥ pumān .. 36..
तत्रैव च समाख्यातः स्वयंज्योतिर्हि पूरुषः ।
जडः परप्रकाश्योऽयं कथं स्याद्देहकः पुमान् ॥ ३७॥
tatraiva ca samākhyātaḥ svayaṃjyotirhi pūruṣaḥ .
jaḍaḥ paraprakāśyo’yaṃ kathaṃ syāddehakaḥ pumān .. 37..
प्रोक्तोऽपि कर्मकाण्डेन ह्यात्मा देहाद्विलक्षणः ।
नित्यश्च तत्फलं भुङ्क्ते देहपातादनन्तरम् ॥ ३८॥
prokto’pi karmakāṇḍena hyātmā dehādvilakṣaṇaḥ .
nityaśca tatphalaṃ bhuṅkte dehapātādanantaram .. 38..
लिङ्गं चानेकसंयुक्तं चलं दृश्यं विकारि च ।
अव्यापकमसद्रूपं तत्कथं स्यात्पुमानयम् ॥ ३९॥
liṅgaṃ cānekasaṃyuktaṃ calaṃ dṛśyaṃ vikāri ca .
avyāpakamasadrūpaṃ tatkathaṃ syātpumānayam .. 39..
एवं देहद्वयादन्य आत्मा पुरुष ईश्वरः ।
सर्वात्मा सर्वरूपश्च सर्वातीतोऽहमव्ययः ॥ ४०॥
evaṃ dehadvayādanya ātmā puruṣa īśvaraḥ .
sarvātmā sarvarūpaśca sarvātīto’hamavyayaḥ .. 40..